Kujdesi për shëndetin duhet të jetë prioritar. Ushqimet të cilat ndikojnë për t’u bërë mbipeshë janë kryesisht patate të skuqura, çipsat dhe pijet e gazuara. Ky është përfundimi i studiuesve nga Universiteti i Harvardit bazuar në analizat e bëra gjatë 20 vjetëve.
Nga ana tjetër, nëse hamë ushqime që janë të pasura me celulozë së bashku me kos, atëherë humbim peshë. Uhqimet e pasura me celulozë na japin një ndjenjë të ngopjes, ndërsa patatet e skuqura, ëmbëlsirat ose pijet e gazuara kanë shije më të mirë, por shumë shpejt jemi prapë të uritur.
Nuk ka dyshim se njerëzit që pinë kos bëjnë shumë për të mbajtur peshën normale. Gjithashtu, njerëzit që hanë më shëndetshëm, nëse nuk pinë duhan dhe nëse flenë mesatarisht 7-8 orë gjatë natës, kanë shumë më tepër energji dhe ushtrojnë shumë më shumë fizikisht.
Studiuesit analizuan 120.877 burra dhe gra në SHBA, të cilët kishin një peshë trupore nominale dhe i ndanë në tre grupe. Mesatarisht, ata fituan 1.5 kg çdo 4 vjet, që ishte rreth 7.5 kg mbi 20 vjet dhe ishin në rre zik të rritur nga sëmundjet e zemrës, diabeti dhe kan ceri.
Studimi u përqendrua në mënyrë të veçantë në marrëdhëniet e shtimit në peshë dhe konsumit të llojeve të caktuara të ushqimeve te gratë. Perimet, frutat, jogurti dhe frutat e arrave janë dëshmuar të jenë më të efektshmet në ruajtjen e peshës optimale.
Pse Danimarka dhe Norvegjia kanë pezulluar përdorimin e vaksinës së AstraZeneca? Ministria daneze e Shëndetësisë njoftoi të enjten (11.03) se do të ndërpresë për momentin përdorimin e vaksinës së AstraZeneca. Kjo vjen pas “raporteve të mpiksjeve të rënda të gjakut tek njerëzit e vaksinuar me vaksinën AstraZeneca”, tha ministria në një deklaratë.
“Ne kemi nevojë për sqarime përpara se të vazhdojmë të përdorim vaksinën nga AstraZeneca,” tha Søren Brostrøm, Drejtori i Përgjithshëm i Autoritetit Shëndetësor danez, i cili këshillon dhe punon me Ministrinë e Shëndetësisë. Norvegjia ka ndjekur shembullin si rezultat i ngjarjes në Danimarkë. Shqetësimet pas rasteve të vdekjeve pas vaksinës janë rritur ditët e fundit, megjithëse ende nuk është provuar, nëse ato kanë lidhje me vaksinimin.
Agjencia Evropiane e Barnave (EMA) gjithashtu po analizon vaksinën e AstraZeneca pas njoftimeve për mpiksje të rënda të gjakut. (E akt. Ndërkohë edhe Islanda e Rumania kanë pezulluar dhënien e vaksinës, kurse Italia e Austria ndaluan vaksinat e një furnizimi të caktuar, shkruan ZEIT online. Gjermania nuk e ka ndalur dhënien e vaksinës, por Instituti gjerman Paul Ehrlich po verifikon shqetësimet lidhur me Astra Zenecan.)
DW rreth disa pyetjeve që shtrohen për vaksinën e AstraZeneca.
Sa efektive është vaksina e AstraZeneca kundër variantit të Afrikës së Jugut të COVID-19?
Një provë me 2.000 njerëz në Afrikën e Jugut zbuloi se vaksina e AstraZeneca siguronte “mbrojtje minimale” kundër rasteve të lehta dhe të moderuara të variantit B.1.351, i identifikuar për herë të parë në Afrikën e Jugut. Ky variant po shkakton shumicën e infeksioneve brenda vendit.
Askush nga njerëzit në testim nuk vdiq, u sëmur rëndë apo iu desh të shtrohej në spital. Efikasiteti kundër rasteve të rënda që dalin nga varianti B.1.351 nuk u vlerësua në studim sepse pjesëmarrësit ishin në rrezik më të ulët.
Organizata Botërore e Shëndetësisë ka rekomanduar përdorimin e vaksinës së AstraZeneca edhe nëse variante të ndryshme janë të pranishme në një vend. “Aktiviteti i antitrupave neutralizues është ekuivalent me atë të vaksinave të tjera COVID-19 që kanë demonstruar aktivitet kundër rasteve më të rënda, veçanërisht kur intervali i vaksinimit optimizohet në 8-12 javë,” raportoi AstraZeneca.
Vaksina AstraZeneca do të sigurojë ende një mbrojtje kundër variantit B.1.351, sepse antitrupat e krijuar pas vaksinimit do të njohin pjesë të variantit të virusit dhe do t’i bllokojnë ato, tha për DW Sarah Pitt, një lektore kryesore në Universitetin e Brighton dhe pjesmarrëse në Institutin Britanik të Shkencave Biomjekësore.
Pse vaksina e AstraZeneca nuk është aq efektive kundër variantit të Afrikës së Jugut?
Vaksinat COVID-19 që janë aprovuar për përdorim e bëjnë trupin të prodhojë antitrupa kundër proteinave “spike” të versionit origjinal të koronavirusit. Por tani antitrupat janë duke luftuar kundër viruseve që nuk e njohin plotësisht formën e proteinave.
Kjo do të thotë që asnjë antitrup nuk bashkohet me pjesën e ndryshuar të proteinës, dhe virusi ende mund të ngjitet në një qelizë njerëzore. Por antitrupat do të bllokojnë pjesët e virusit që ai i njeh, kështu që akoma ofron një mbrojtje.
Një studim i vaksinës Moderna zbuloi se ishte pak më pak efektive ndaj variantit B.1.351, por nivelet neutralizuese ishin gjithsesi mbi ato që pritej të ishin mbrojtëse. Një studim i vaksinës BioNTech-Pfizer gjithashtu zbuloi se vaksina ishte pak më pak efektive ndaj variantit B.1.351.
Çfarë po bën AstraZeneca për të adresuar variantin e Afrikës së Jugut?
Kreu i grupit kërkimor të Oksfordit, Sarah Gilbert, i tha BBC se vaksina duhet të mbrojë kundër varianteve të rënda. Por në të njëjtën kohë, ajo tha se zhvilluesit po punojnë për një vaksinë të modifikuar për të luftuar variantin e Afrikës së Jugut. Kjo ka të ngjarë të jetë gati në vjeshtë, tha ajo.
Sa efektive është vaksina e AstraZeneca kundër varianteve të tjera të virusit?
Vaksina e AstraZeneca është zbuluar të jetë 76% efektive kundër koronavirusit origjinal pas dozës së parë. Kur jepet një dozë e dytë, 12 javë ose më shumë pas dozës së parë, efikasiteti rritet në 82%. Vaksina gjithashtu është zbuluar se zvogëlon kohëzgjatjen e ngarkesës virale, e cila mund të ngadalësojë transmetimin e virusit.
Një studim i vaksinës së AstraZeneca kundër variantit B.1.1.7, i raportuar së pari në Mbretërinë e Bashkuar, zbuloi se efikasiteti ishte i ngjashëm me efikasitetin kundër virusit origjinal.
A duhet të merrni vaksinën e AstraZeneca nëse ju ofrohet?
OBSH ka rekomanduar përdorimin e vaksinës së AstraZeneca për personat e moshës 18 vjeç e lart, edhe nëse ekzistojnë variante të koronavirusit, sipas rekomandimeve të përkohshme.
Edhe nëse merrni një nga variantet e virusit që u gjet për herë të parë në Afrikën e Jugut (i njohur si B.1.351 ose 501Y.V2), Mbretërinë e Bashkuar (B1.1.1.7) ose Brazil (P.1), vaksina e AstraZeneca do t’ju mbrojë. Kjo sepse të gjitha këto janë variante të llojit origjinal të koronavirusit, për luftimin e të cilit është zhvilluar vaksina. Nuk do të jetë në gjendje të njohë pjesët që kanë mutuar, por do të jetë në gjendje të njohë pjesën tjetër.
A është e sigurt vaksina e AstraZeneca për përdorim nga të gjitha moshat?
Organizata Botërore e Shëndetësisë ka rekomanduar përdorimin e vaksinës AstraZeneca për njerëzit nga mosha 18 vjeç e lart, duke pfshirë edhe ata që janë 65 vjeç e lart. “Duke marrë parasysh tërësinë e provave të disponueshme, OBSH e rekomandon vaksinën për përdorim edhe për persona të moshës 65 vjeç e lart,” shkroi OBSH në rekomandimet e tij të përkohshme për vaksinën AstraZeneca.kan
Agjencia Evropiane e Barnave gjithashtu ka raportuar se vaksina e AstraZeneca mund të përdoret për të parandaluar sëmundjen tek njerëzit e moshës 18 vjeç e lart.
Komisioni i vaksinave në Gjermani, STIKO, e hoqi vendimin që AstraZeneca t’u jepet vetëm njerëzve të moshës 64 vjeç e poshtë. Tani ajo mund të jepet edhe për më të moshuarit. Më parë Komisioni kishte përmenduar si arsye mungesën e të dhënave në lidhje me efektivitetin e vaksinës për njerëzit e moshuar.
Shumica e pjesëmarrësve në studimet e AstraZeneca kanë qenë midis 18 dhe 55 vjeç. AstraZeneca tha në shkrimin e rezultateve të veta, se “efikasiteti i vaksinës në grupmoshat më të vjetra nuk mund të vlerësohej”.
Kush po i prodhon vaksinat e AstraZeneca?
Vaksina është duke u zhvilluar dhe prodhuar nga një ekip nga Universiteti i Oksfordit dhe kompania farmaceutike Britanike-Suedeze AstraZeneca. Ekipi hulumtues përfshin shkencëtarë nga Instituti Jenner dhe Grupi i Vaksinave të Oksfordit.
Çfarë lloj vaksine është AstraZeneca dhe si funksionon?
Vaksina e AstraZeneca nuk është një vaksinë mRNA si Moderna dhe BioNTech-Pfizer, por një vaksinë e virusit vektor. Ajo përdor si mekanizëm transporti i një virusi të zakonshëm dhe të padëmshëm që gjendet tek shimpanzetë. Vaksina transporton proteinën sipërfaqësore të SARS-CoV-2 në qelizat njerëzore, ku shkakton një përgjigje imune kundër koronavirusit.
Përse është kaq tërheqëse vaksina e AstraZeneca?
Ndryshe nga vaksinat BioNTech-Pfizer dhe Moderna, AstraZeneca nuk ka pse të ruhet në temperatura të ulëta. Vaksina mund të ruhet, transportohet dhe trajtohet në temperatura normale të ftohjes (2-8 gradë Celsius / 36-46 gradë Fahrenheit) për të paktën gjashtë muaj.
Sipas AstraZeneca, zinxhiri i thjeshtë i furnizimit të vaksinës dhe zotimi pa fitim do ta bëjë atë më të volitshëm, por çmimi i saktë i një doze të vaksinës AstraZeneca nuk është i qartë.
AstraZeneca dhe BioNTech-Pfizer kanë bërë marrëveshje me COVAX, një iniciativë globale që synon shpërndarjen e vaksinave me kosto të ulët në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Në një tweet i cili tashmë është fshirë, sekretarja e shtetit belg Eva De Bleeker publikoi çmimet e supozuara të BE-së për dozë: 15€ (18 dollarë) për Moderna, 12€ për BioNTech-Pfizer dhe 1.78 € për AstraZeneca.
Hithra është një nga bimët më të pasura me ushqyes në mbarë botën. Kjo bimë është e dobishme për trajtimin e disa sëmu.ndjeve. Studimet kanë treguar se hithra ka plot antioksidantë, mposht mikrobet, kuron ulçérën dhe luan rol të rëndësishëm kundër dhímbjeve.
Hithrat ofrojnë shumë energji dhe mposhtin dëshirën për ushqim të tepërt. Hithrat stimulojnë sistemin limfatik, fuqizojnë sistemin imunitar dhe ul tensíonín e lartë të gjakut.
Konsumimi rregullisht i hithrave shka.tërron gurët në veshka dhe ndihmon me shkarkimin e ujërave të tepërt. Hithrat konsiderohen si një nga produktet natyrale më efikase kundër alergjíve. Ajo gjithashtu ndihmon me problemet respiratore.
Hithrat japin një ndihmesë domethënësë me sëmu.ndjet gastrointestinale dhe konstipacionin. Studimet më të fundit tregojnë se konsumimi i hithrave forcon trurin dhe ndihmon në trajtimin e Alzheimerit dhe shqetesímeve të tjera nervore.
Hithrat luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit të tiroideve, shpretkës dhe pankreasit. Ato mbrojnë shëndetin e dhëmbëve dhe mishrave të dhëmbëve nëse përdoren si shpëlarës goje.
Shtrydhja e bimëve si hithra është një nga mënyrat më të shpejta për të furnizuar trupin me ushqyes. Hithrat janë dhe një qetësues shumë i mirë natyral që ju çlirojnë nga simptomat menstruale dhe ndihmojnë me fryrjen dhe dhímbjet e barkut si pasojë e menstruacioneve.
Lëngu që po ju sugjerojmë është i mbushur me vitamina e minerale, që vijnë jo vetëm nga hithra, por edhe nga karrotat dhe mollët. Ky lëng është natyral dhe i dobishëm, sidomos nëse pihet në mëngjes.
Për këtë recetë do t’ju nevojiten: 6 degë të plota të hithrës, 4 karrota, 2 mollë
Udhëzimet: Merrni një shtrydhëse frutash dhe hidhni hithrat të parat. Më pas shtrydhni karrotat dhe mollët. Përzijeni lëngun që të jetë i njëtrajtshëm dhe shërbejeni. Sasia e përftuar e lëngut është e mjaftueshme për 2 persona.
Sukseset e të rinjëve nga Kosova nuk kanë të ndalur. Të rinjtë e Kosovës në vende të ndryshme të botës po arrijnë suksese të mëdha, kështu duke i bërë të gjithë krenarë me arritjet e tyre.
Në mesin e tyre është edhe Liridona Koxha, e cila fal përkushtimit të madh gjatë studimeve arriti të zgjidhet si studentja më e mirë e huaj në Universitetin e Mjekësisë në Danimarkë.
Ajo është nga Kaçaniku dhe ka përfunduar studimet për mjekësi në Universitetin e Kopenhagenit, duke u përzgjedhur ndër 5 studentët më të mira me të gjitha notat 10-she në Danimarkë.
Kina ka arrestuar drejtuesin e një bande që fitoi gati tre milionë dollarë duke shitur vaksina të rreme kundër coronavirusit, raportojnë mediat kineze. Në të vërtetë dozat ishin të mbushura me ujë.
Zyra e prokurorit të lartë të Kinës tha se Kong Mou dhe bashkëpunëtorët kanë mbushur 58 miijë shiringa me kripë dhe ujë gjersa i shisnin nëpër Kinë, sipas agjencisë së lajmeve Xinhua.
Kong, i cili u arrestua më 25 dhjetor të 2020, mburrej para klientëve se kishte marrë paketimin e prodhuesit të vaksinës falë “kanaleve të brendshme”, raportoi businessinsider.
Mashtrimi i Kongos u njoftua për herë të parë më 2 shkurt, kur rreth 80 persona u arrestuan në lidhje me mashtrimet me vaksinat, njoftoi Ministria Kineze e Sigurisë Publike.
Të hënën, Prokuroria e Lartë Kineze deklaroi se do të thellojë masat kundër prodhimit të vaksinave të rreme, duke shtuar se kishte më shumë se 21 raste të mashtrimit të vaksinave në shkallë të gjerë në Kinë. Këtë muaj, Kina miratoi dy vaksina të veta për përdorim të brendshëm.
Duke numëruar vitet e mia kam kuptuar se kam më pak kohë për të jetuar nga këtu e tutje sesa kam jetuar tashmë .. Ndihem si ai fëmija që fitoi një kuti me karamele dhe të parat i hëngri shpejt , por kur vuri re që kishin mbetur pak, ai filloi t’i shijojë ato me qetësi … Tani e tutje nuk kam kohë të duroj njerëz absurdë që pavarësisht moshës së tyre nuk janë rritur ende… Nuk i duroj manipuluesit dhe oportunistët… Jam mërzitur nga urrejtësit, të cilët përpiqen të diskreditojnë ata qe jane më të aftë për të ruajtur dhe pershtatur per vete vendet qe nuk ju takojne…dua të jetoj pranë njerëzve shumë njerëzorë,qe dine të buzëqeshin me gabimet e veta,qe nuk fryhen me “fitoret”e tyre,qe nuk e konsiderojne veten “të perzgjedhur” përpara se t’i zgjedhim ne,qe nuk ju ikin përgjegjësive të veta, qe mbrojne dinjitetin njerëzor, që duan te jene në anën e së vërtetës dhe të ndershmërisë dhe per te cilet gjëja me thelbësore është ajo që e bën jetën t’ja vlejë për të jetuar… Po … Unë nxitoj të jetoj jeten me intensitetin qe vetëm pjekuria mund të më japë… Kërkoj të mos harxhoj asnjë “karamele”të vetme nga ato qe me kane mbetur pa i shijuar Koha që kemi ne dispozicion është e lirë ,por nuk ka çmim. Ju nuk mund ta zotëroni , por mund ta përdorni ate! Ju nuk mund ta mbani , por mund ta shpenzoni ate! Pasi ta humbni, nuk mund ta ktheni kurrë me! Qëllimi im është që më në fund të kënaqem në paqe me të dashurit e mi dhe me ndërgjegjen time. Shpresoj edhe ju … sepse në një mënyrë apo në një tjetër te gjithe luftojme për një të ardhme më të mirë … Dhe gjithmonë kujtoni: Para se të diskutoni, merrni frymë! Para se të flisni, dëgjoni! Para se të kritikoni, shikoni veten! Para se të shkruani, mendoni! Para se të lëndoni, ndjejeni atë! Para se të hiqni dorë, provoni! Para se të vdisni, jetoni!
Covid-19 është gdhendur në vetëdijen tonë kolektive, dhe efektet e tij do të zgjasin edhe për shumë kohë pasi të ketë mbaruar pandemia. Në këtë kontekst, 2020-a do të jetë një periudhë kur gazetarët, ekonomistët, historianët dhe artistët e ardhshëm, do të përpiqen t’i japin kuptim në një mënyrë që ne mund të mos jemi në gjendje ta parashikojmë. Duke reflektuar mbi ato që kemi mësuar, ne mund të ndërmarrim hapa për të parandaluar tragjedi të mëtejshme, tani dhe në të ardhmen.
Njerëzit tërhiqen drejt informacionit që mbështet bindjet e tyre ekzistuese
Pandemia shkaktoi një mori studimesh, që shqyrtuan çdo aspekt të mundshëm të koronavirusit, strukturën e tij, trajtimet e mundshme, efektet në shëndetin mendor etj. Aq sa është e pamundur për një mjek i vijës së parë, të mbajë mend të gjitha studimeve më të fundit. Gjithsesi, përveç studimeve të rishikuara nga kolegët, pandemia ka shkaktuar edhe gënjeshtra dhe keqinformime. Njerëzit janë më të prirur të pajtohen me pohimet, që i përshtaten koncepteve të tyre ekzistuese. Gjatë pandemisë, pranimi i mbajtjes së maskës dhe distancës fizike, i ndau njerëzit në 2 grupime. Zonat që në zgjedhjet 2016 votuan për Donald Trump, u angazhuan në më pak distancim fizik. Dhe republikanët gjithashtu kishin më pak gjasa të mbanin maska sesa demokratët. Por, pse shëndeti publik u bë kaq i diskutueshëm? Polarizimi i politikës në SHBA, është bërë një faktor i madh rreziku për shëndetin kolektiv. Për të parandaluar një katastrofë shëndetësore në të ardhmen, ne duhet ta shkëputim shëndetin publik nga identiteti politik.
“Vdekja e një njeriu është një tragjedi; 1 milion të vdekur janë thjesht një statistikë”
Në fillim të dhjetorit numri i të vdekurve nga Covid-19 në SHBA i kapërceu 300.000. Ka kaluar shumë kohë që kur Shtetet e Bashkuara kanë pësuar kaq vdekje, saqë gazetarët u janë drejtuar analogjive të tragjedive historike për t’i ndihmuar lexuesit të kuptojnë numrat. Për shembull, në fund të prillit 2020, gazetarët raportuan se vdekjet nga koronavirusi në SHBA, e tejkaluan numrin e amerikanëve të vrarë në Luftën e Vietnamit (58,220 të vdekur). Megjithatë, pavarësisht përpjekjeve gazetareske, sa më shumë që shtohet numri i viktimave, aq më abstrakte bëhet tragjedia. Një jetë e humbur mund të shkaktojë një ndjenjë të jashtëzakonshme të tragjedisë, sidomos nëse e njohim personalisht atë. Por tragjedia e vërtetë e 300.000 vdekjeve, e tejkalon aftësinë tonë emocionale.
Shkenca mund të bëjë gjëra të mahnitshme, nëse ka buxhet të mjaftueshëm, fuqi punëtore dhe mbështetje publike
Më parë, vaksina e shytave dallonte se ishte më e zhvilluara. Ajo arritje kërkoi 4 vjet kohë në vitet 1960, kur testet klinike kërkonin shumë më pak dokumentacion dhe mbikëqyrje burokratike. Në vitin 2020, gjatë procesit më të shqyrtuar të zhvillimit të vaksinave në histori, vaksina Pfizer-BioNTech SARS-CoV-2 e theu atë rekord. Testimi farmaceutik tek njerëzit kërkon 3 faza, me një sasi në rritje të pjesëmarrësve dhe fonde të nevojshme për të arritur në fazën tjetër. Për këtë qëllim, Operacioni “Ëarp Speed” i qeverisë amerikane akordoi 10 miliardë dollarë, në përpjekje për të zhvilluar vaksinën Covid-19, dhe për testet u regjistruan mijëra vullnetarë.
Zhvilluesit e vaksinave, të financuar shumë mirë dhe me një mbështetje të madhe publike, mundën të regjistronin pjesëmarrësit dhe të vijonin paralelisht testimet. Ndoshta mund të përdorim leksionet shkencore dhe njerëzore nga vaksina, për të zhvilluar vaksina për viruset tjera vdekjeprurëse, të tilla si HIV.
Nëse shoqëria jonë vazhdon t’u sigurojë shkencëtarëve tanë më të mirë kohën, fondet, burimet dhe interesin njerëzor për t’i trajtuar problemet më të mëdha të botës sonë, atëherë kufiri është vetëm qielli.
Teksa 2020-a ka qenë një vit shumë sfidues, s’ka asnjë garanci se 2021-shi do të jetë më i mirë. Kjo pasiguri është një arsye më tepër, pse duhet të mësojmë nga përvojat tona, të zbatojmë leksionet në një politikë publike të mençur dhe efektive, dhe të përpiqemi së bashku për një të ardhme më pozitive./Përshtatur nga CNA.al
Varanti i ri ka zgjuar shqetësim dhe shumë pikëpyetje. A përhapet më lehtë? A shkakton sëmundje më të rëndë? Si reagon ndaj vaksinës dhe terapive mjekësore? Pyetjet po shtohen po aq shpejt sa vetë variantet e reja të koronavirusit, sidomos varianti i shfaqur për herë të parë në Britani dhe që tani është identifikuar në disa vende të tjera, përfshirë SHBA.
Shkencëtarët thonë se nuk ka arsye për t’u shqetësuar dhe se në përgjithësi variantet e reja nuk duhet të na alarmojnë.
Shqetësimet e kanë burimin tek komentet e kryeministrit britanik para Krishtlindjes se varianti i ri është më ngjitës dhe po përhapej më me shpejtësi në Angli. Të martën, zyrtarët e shëndetësisë në Kolorado thanë se kishin diagnostikuar një individ të prekur nga ky variant. Të mërkurën një rast tjetër u zbulua në Kaliforni.
Ja disa pyetje mbi variantin e ri dhe shpjegime bazuar në ato që dihen deri tani:
Nga e ka origjinën ky variant?
Variante të reja ka pasur që nga momenti që koronavirusi u shfaq për herë të parë në Kinë afro një vit më parë. Viruset pësojnë mutacione, apo shfaqin ndryshime të ndryshme gjatë riprodhimit dhe përhapjes në popullatë.
Pjesa më e madhe e ndryshimeve janë të papërfillshme. “Për shembull ndryshime në një apo dy gërma të kodit gjenetik që nuk ndikojnë tek aftësia e virusit për të sëmurur individin,” thotë Dr. Philip Landrigan, ish-shkencëtar në Qendrën për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve dhe aktualisht kryesues i programit për shëndetin global në Kolegjin e Bostonit.
Situata bëhet më shqetësuese kur virusi pëson mutacione në proteinat që ka në sipërfaqe dhe që e bëjnë të aftë të mbrohet nga ilaçet apo goditja e sistemit imunitar, ose kur pëson një numër ndryshimesh që e bëjnë të reagojë shumë ndryshe nga virusi origjinal.
Çfarë e bën një variant dominues?
Nëse një variant ekziston në numra të konsiderueshëm dhe fillon të përhapet në një zonë, apo në aktivitete me pjesëmarrje të lartë ku ka përhapje të shumëfishuar, varianti mund të bëhet dominues.
Por mund të ndodhë edhe kur falë një mutacioni, një variant i ri gëzon avantazh që i lejon të përhapet më shpejt se variantet e tjera në qarkullim.
Shkencëtarët vazhdojnë punën studimore për të konfirmuar nëse varianti i diktuar fillimisht në Angli është vërtetë më ngjitës se sa të tjerët. Deri tani ka prova se ky variant është më i fortë në konkurrencë me variantet e tjera, lëviz më shpejt dhe infekton më shumë njerëz, thotë Dr. Landrigan.
Varianti britanik u identifikua fillimisht në shtator, thanë zyrtarët e OBSH-së. Në Afrikën e Jugut është diktuar një variant tjetër që po përhapet në popullatë.
Përse është shqetësues varianti britanik?
Ky variant përmban mbi 20 mutacione, tetë prej të cilave në zgjatimet që i shërbejnë virusit për të penetruar dhe infektuar qelizat e njeriut. Këto zgjatime janë në shenjestër të kurave mjekësore dhe vaksinave kundër koronavirusit.
Dr. Ravi Gupta, virolog në Universitetin e Kembrixhit tha se modeli laboratorik çon në përfundimin se mund të jetë dy herë më ngjitës se variantet që kanë dominuar deri tani në Angli. Dr. Gupta dhe studiues të tjerë publikuan një raport në internet, për të ndarë me kërkues të tjerë rezultatet e punës së tyre, por raporti ende nuk është analizuar zyrtarisht dhe nuk është botuar në ndonjë revirstë shkencore.
A shkakton varianti i ri sëmundje më të rëndë ose rrezik më të lartë nga vdekja?
“Deri tani nuk ka shenja se rrit seriozitetin e sëmundjes apo rrezikun nga vdekja, por janë shqetësime që duhen mbajtur parasysh,” thotë Dr. Landrigan. Me shtimin e numrit të të infektuarve nga varianti i ri, “do të mësojmë shumë shpejt nëse shkakton sëmundje më të rëndë”.
Maria Van Kerkhove, eksperte për epidemitë pranë Organizatës Botërore të Shëndetësisë, tha se “informacioni që kemi deri tani tregon se nuk ka ndryshime” në llojin e simptomave apo seriozitetin e sëmundjes.
Si ndikojnë tek kurat mjekësore këto mutacione?
Disa raste në Angli kanë shkaktuar shqetësim se mutacionet në disa variante të reja mund të ulin efektivitetin e ilaçeve që përpiqen të forcojnë reagimin e imunitetit.
Zonja Van Kerkhove thotë se po bëhen studime për të analizuar si ndikohet reagimi imunitar.
Kompania farmaceutike Eli Lilly tha se analizat laboratorike çojnë në përfundimin se ilaçet mbeten plotësisht të efektshme.
Po vaksinat?
Shkencëtarët besojnë se vaksinat që janë miratuar deri tani do të jenë të efektshme edhe kundër variantit të ri, por ende vazhdon puna për ta konfirmuar këtë bindje. Të mërkurën, zyrtarët britanikë theksuan se nuk ka të dhëna që tregojnë se varianti i ri është më rezistent përballë vaksinës.
Vaksinat fuqizojnë reagimin e sistemit imunitar, prandaj pritet që ky efekt të jetë ende i pranishëm, thonë shkencëtarët.
Çfarë duhet të bëjë individi për të ulur rrezikun?
Respektimi i protokolleve mbrojtëse: vënia e maskës, larja e duarve rregullisht dhe shmangia e turmave mbeten masat më të efetkshme mbrojtëse.
“Me pak fjalë, duhet të pengojmë përhapjen e virusit,” tha drejtori i përgjithshëm i OBSH, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus.
“Sa më shumë përhapet, aq më shumë mutacione shfaqen”./VOA
Pacientëve që vuajnë nga pneumonia për shkak të virusit kotona u duhet një periudhë më e gjatë kohore për tu rikuperuar, e cila përfshin pushim, ushqim cilësor dhe ushtrime të frymëmarrjes.
Pas infektimit me virusin kopona, mushkëritë kanë nevojë për një shërim të gjatë. Ky virus shkakton inflamacion në shumë njerëz, i cili te disa pacientë fatkeqësisht lë shenja në indin e mushkërive dhe ngadalëson ndjeshëm shërimin pas infektimit.
Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që njerëzit të pushojnë dhe të kujdesen për dietën e tyre menjëherë pas sëmundjes.
Në pacientët me pneumoni kovide, përveç terapisë, hidratimi është i rëndësishëm, si në infeksionet e tjera. Ethet dhe djersitja mund të çojnë në dehidrim.
Rekomandohen çajra, ujë, supa të kripura, ujë i thjeshtë, qumësht, por pijet e gazuara nuk duhet të konsumohen. Ju duhen rreth 2 litra lëng në ditë – thotë Dr. Tatjana Radosavljevic, pulmonologe.
Duke qenë se kovidi 19 tashmë njihet si një sëmundje sistemike, nuk dihet në fillim nëse zemra është e përfshirë përveç mushkërive.
Nga ana tjetër, në shumë pacientë ka një tendencë të rritur të formimit të trombit të shoqëruar me një dimer D të rritur. Vetë sëmundja nga pala e tretë shoqërohet me lodhje dhe ethe të mëdha.
Kjo është arsyeja pse këshillohet të pushoni, të lëvizni nëpër shtëpi, por të mos keni ndonjë sforcim të madh fizik. Edhe kur faza aktive e sëmundjes ka mbaruar, sforcimi fizik nuk rekomandohet, por shëtitjet e lehta duhet të fillojnë në doza, aq sa lejon trupi.
Pacienti nuk duhet të detyrohet “të shohë sa mund të durojë”, pasi kjo nuk është e mirë as për mushkëritë dhe as për zemrën.
Cilat janë ushtrimet e rekomanduara për to? Dhe si duken ato?
Ajo që rekomandohet janë ushtrime të lehta të frymëmarrjes, të cilat mund t’i filloni mjaft herët. Qëllimi i këtyre ushtrimeve është zgjerimi i gjoksit dhe më pas mushkëritë për t’i arritur ato sa më shumë gjak dhe të shërohen më shpejt.
Frymëmarrja e thellë dhe e lehtë gjithashtu ventilon pjesët më të vogla të mushkërive. Zbatimi i pajisjeve të vogla me dorë provohet shumë mirë.
Kur lejohet pacienti të dalë jashtë? Sa mund të zgjasë ecja?
Pacienti mund të lëshohet pasi të ketë mbaruar periudha e izolimit dhe kur të ketë mbaruar faza akute e sëmundjes. Kohëzgjatja e shëtitjes varet nga vetë organizmi dhe nuk duhet të detyrohet.
Si duhet të ushqehet pacienti pasi vuan nga pneumonia, a ka me të vërtetë efekt hirra?
Personalisht, unë avokoj që pacienti të hajë ushqim cilësor, i pasur me zink mbi të gjitha. Quiteshtë mjaft e justifikuar mes njerëzve tanë që produktet e dhive kanë qenë të pranishme për shekuj me radhë që kanë një efekt të dobishëm në mushkëri.
Sa i përket hirrës, qoftë dhi apo lopë, është një ushqim i shkëlqyeshëm që mund të shërojë mëlçinë. Shumë pacientë përjetojnë një rritje të parametrave të funksionit të mëlçisë gjatë kovidiumit, nga njëra anë, dhe nga ana tjetër, antibiotikët e fortë të dhënë gjatë trajtimit metabolizohen nga mëlçia. Prandaj, është mirë të marrësh hirrë që ka pluhur.
Nëse nuk janë diabetikë, pacientët duhet të marrin mjaltë, pelte mbretërore, perga. Sigurisht, shumë fruta dhe perime janë të rekomanduara për të gjithë.
Shtesat mund të merren gjithashtu gjatë rimëkëmbjes, përveç vitaminës D, e cila duhet të kontrollohet herë pas here për nivelet e gjakut për të parandaluar hipervitaminozën.
Këto fakte vijnë nga Organizata Botërore e Shëndetësisë. Ato korrigjojnë thashethemet e zakonshme dhe të pavërteta për koronavirusin (COVID-19).
Vaksinat testohen plotësisht në aspektin e sigurisë para se të miratohen
Vaksinat kalojnë në prova të shumta para se të mund të prezantohen në një shtet. Mjekët ekspertë dhe shkencëtarët ndjekin standarde të rrepta ndërkombëtare kur vendosin nëse një vaksinë do të miratohet. Si të gjitha barnat, vaksinat mund të shkaktojnë efekte anësore që zakonisht janë të vogla ose të përkohshme. Efektet anësore më të rënda janë jashtëzakonisht të rralla. Një person ka më shumë mundësi të pësojë dëmtime të rënda nga një sëmundje se sa nga vaksina e saj.
Provat për vaksinën përfshijnë një larmi të madhe vullnetarësh
Në provat klinike, njerëzit dalin vullnetarë për të bërë dhe për të testuar vaksinën. Këta vullnetarë duhet të jenë nga zona gjeografike, origjina racore e etnike dhe gjini e mosha të ndryshme. Ata duhet të përfshijnë gjithashtu persona me situata shëndetësore ekzistuese, të cilat i bëjnë ata më të rrezikuar nga sëmundja. Kjo ndihmon për të garantuar që vaksina është e sigurt dhe efektive për të gjithë.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Këshillat e zakonshme për parandalimin
Mbro veten dhe të tjerët
Kur nuk mund të mbash distancë të sigurt nga të tjerët, mbuloje gojën dhe hundën me një maskë
Qëndro të paktën 2 metra larg ose sa gjatësia e 2 krahëve nga të tjerët
Laji shpesh duart dhe dezinfektoji shpesh sipërfaqet e prekura në shtëpi
Mos prek sytë, hundën ose gojën
Mbuloji teshtimat dhe kollën me një pecetë ose bërrylin tënd
Dëgjo për udhëzime nga qeverisja lokale për qëndrimin në shtëpi
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Nuk do të mund të bësh një vaksinë për COVID-19 në shtëpi
Zhvillimi i vaksinës është një proces teknik i ndërlikuar që nuk mund të kryhet në shtëpi. Ai përfshin testime të shumta laboratorike të pasuara nga prova klinike që përfshijnë mijëra vullnetarë. Vaksinat duhet të miratohen në një shtet nga mjekët ekspertë dhe nga shkencëtarët.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Kur mbahen si duhet, maskat mjekësore nuk do të të bëjnë të marrësh më pak oksigjen ose shumë dyoksid karboni.
Maskat mjekësore, të njohura edhe si maska kirurgjikale, janë maska të sheshta ose me pala që vendosen në kokë me rripa ose shirita. Maskat mjekësore mund të mos jenë të rehatshme nëse mbahen për një kohë të gjatë, por nuk do të bëjnë që të marrësh më pak oksigjen apo më shumë dyoksid karboni.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Pirja e alkoolit nuk do ta parandalojë apo kurojë COVID-19
Pirja e alkoolit nuk do të të mbrojë nga COVID-19. Konsumi i sasisë së madhe të alkoolit mund të rritë rrezikun për probleme të tjera shëndetësore.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Konsumi i zbardhuesit ose dezinfektantit është i rrezikshëm dhe nuk do ta parandalojë COVID-19
Zbardhuesi dhe dezinfektantët e tjerë janë helmues. Mos spërkat, mos pi dhe mos i fut në ndonjë mënyrë tjetër në trupin tënd në asnjë rrethanë. Ato duhet të përdoren vetëm për të dezinfektuar me kujdes sipërfaqet.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Pirja e metanolit ose etanolit është e rrezikshme dhe nuk do ta parandalojë apo kurojë COVID-19
Metanoli dhe etanoli janë helmues. Pirja e tyre nuk do ta vrasë virusin e COVID-19 në trupin tënd. Ato mund të shkaktojnë paaftësi ose vdekje. Metanoli dhe etanoli ndonjëherë përdoren në produktet e pastrimit që mund të përdoren për të dezinfektuar me kujdes sipërfaqet.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Mbajtja e frymës nuk është një test për COVID-19
Mbajtja e frymës për 10 sekonda ose më shumë pa u kollitur ose ndjesia e parehatisë nuk do të thonë se nuk je prekur nga COVID-19 ose sëmundje të tjera të mushkërive. Mënyra më e mirë për të konfirmuar nëse ke virusin COVID-19 është nëpërmjet një testi laboratorik.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Konsumi i hudhrës nuk e parandalon dhe nuk e kuron COVID-19
Hudhra është një ushqim i shëndetshëm që mund të vrasë disa mikrobe, por nuk ka prova se i mbron njerëzit nga COVID-19. Mënyra më e mirë për të mbrojtur veten nga COVID-19 është të ruash një distancë të sigurt nga të tjerët dhe t’i lash duart shpesh dhe plotësisht.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Të rinjtë mund të preken nga COVID-19
Njerëzit e çdo moshe mund të infektohen nga virusi COVID-19. Të gjithë, pavarësisht moshës, duhet të praktikojnë masat e parandalimit, si p.sh. pastrimin e duarve rregullisht dhe ruajtjen e një distance të sigurt nga të tjerët.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Nxehtësia dhe lagështia nuk e ndalojnë përhapjen e COVID-19
Mund të prekesh nga COVID-19 pavarësisht se sa nxehtë apo me diell është moti. Shtetet me mot të nxehtë kanë raportuar po ashtu raste të COVID-19. Mënyra më e mirë për t’u mbrojtur nga COVID-19 është të mbash një distancë të sigurt nga të tjerët dhe t’i pastrosh duart shpesh dhe plotësisht.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Konsumi i specave djegës nuk e kuron apo parandalon COVID-19
Specat mund të jenë të shijshme, por nuk mund ta kurojnë apo ta parandalojnë COVID-19. Mënyra më e mirë për të mbrojtur veten nga COVID-19 është të mbash një distancë të sigurt nga të tjerët dhe t’i pastrosh duart shpesh dhe plotësisht.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Antibiotikët nuk mund ta kurojnë ose ta parandalojnë COVID-19
Antibiotikët funksionojnë vetëm ndaj baktereve, jo viruseve. COVID-19 shkaktohet nga një virus. Pacientët me COVID-19 mund të marrin antibiotikë për trajtimin e infeksioneve bakteriale që shfaqen në të njëjtën kohë.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësis
Vitaminat dhe suplementet minerale nuk e kurojnë COVID-19
Zinku, vitaminat D, C dhe suplementet e tjera nuk e kurojnë COVID-19, megjithëse janë të rëndësishme për një sistem imunitar që funksionon mirë dhe për shëndetin e përgjithshëm.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Banjat e nxehta nuk e parandalojnë COVID-19
Pavarësisht se sa e nxehtë është banja ose dushi, temperatura normale e trupit tënd mbetet afërsisht e njëjtë. Banja me ujë jashtëzakonisht të nxehtë mund të shkaktojë djegie. Mënyra më e mirë për ta mbrojtur veten nga COVID-19 është të ruash një distancë të sigurt nga të tjerët dhe t’i pastrosh duart shpesh dhe plotësisht.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
I ftohti dhe bora nuk e parandalojnë COVID-19
Moti i ftohtë nuk e kuron, trajton apo parandalon përhapjen e COVID-19. Mënyra më e mirë për të mbrojtur veten nga COVID-19 është të mbash një distancë të sigurt nga të tjerët dhe t’i pastrosh duart shpesh dhe rregullisht.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Vaksinat e pneumonisë nuk e parandalojnë COVID-19
Virusi i COVID-19 është shumë i ri dhe i ndryshëm dhe ka nevojë për vaksinën e tij. Sidoqoftë, vaksinat ekzistuese rekomandohen shumë për të mbrojtur shëndetin nga pneumonia.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Tharëset e duarve nuk e parandalojnë COVID-19
Tharëset e duarve nuk mund ta vrasin COVID-19. Për të mbrojtur veten nga COVID-19, pastro shpesh duart me solucion me bazë alkooli ose laji me ujë dhe sapun. Thaji plotësisht me peceta letre ose tharëse me ajër të ngrohtë.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Shpëlarja e rregullt e hundës me ujë me kripë nuk e parandalon COVID-19
Nuk ka prova se shpëlarjet e rregullta me ujë me kripë i mbrojnë njerëzit nga COVID-19 ose infeksione të tjera respiratore. Ka disa prova të kufizuara se ato mund të të ndihmojnë për rikuperimin më të shpejtë nga e ftohura e zakonshme.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Llambat ultravjollcë nuk duhet të përdoren për të parandaluar ose për të kuruar COVID-19
Llambat ultravjollcë nuk duhet të përdoren për të dezinfektuar lëkurën ose duart. Ato mund të acarojnë lëkurën dhe të dëmtojnë sytë. Pastrimi i duarve me solucion me bazë alkooli ose larja e tyre me sapun dhe ujë është mënyra më efektive për të hequr virusin e COVID-19.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Pickimet e mushkonjave nuk e përhapin COVID-19
Nuk ka prova që të sugjerojnë se COVID-19 përhapet nëpërmjet pickimeve të mushkonjave. COVID-19 përhapet kryesisht nëpërmjet piklave të krijuara kur një person i infektuar kollitet, teshtin ose flet. Ai mund të përhapet po ashtu nëse prek një sipërfaqe të infektuar dhe më pas prek sytë, hundën ose gojën. Për të mbrojtur veten, pastroji duart shpesh dhe dezinfektoji shpesh sipërfaqet e prekura në shtëpi.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Mizat e shtëpisë nuk e përhapin COVID-19
Nuk ka prova që të sugjerojnë se COVID-19 përhapet nëpërmjet mizave të shtëpisë. COVID-19 përhapet kryesisht nëpërmjet piklave të krijuara kur një person i infektuar kollitet, teshtin ose flet. Ai mund të përhapet po ashtu nëse prek një sipërfaqe të infektuar dhe më pas prek sytë, hundën ose gojën. Për të mbrojtur veten, pastroji duart shpesh dhe dezinfektoji shpesh sipërfaqet e prekura në shtëpi.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Rrjetet celulare 5G nuk e përhapin COVID-19
Viruset, duke përfshirë edhe atë që shkakton COVID-19, nuk mund të qarkullojnë në valët e radios ose në rrjetet celulare. COVID-19 po përhapet në shumë shtete që nuk kanë rrjete celulare 5G.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Ka shumë pak mundësi që COVID-19 të përhapet nga këpucët
Mundësia që COVID-19 të përhapet nga këpucët është shumë e vogël. Si hap shtesë sigurie, ki parasysh t’i lësh këpucët e tua në hyrjen e shtëpisë, sidomos nëse fëmijët e vegjël ose foshnjet luajnë në dysheme. Kjo do të parandalojë kontaktin me papastërtitë ose mbeturinat nga shuajt e këpucëve.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
COVID-19 shkaktohet nga një virus, jo nga bakteret
Virusi që shkakton COVID-19 i përket një familje virusesh e quajtur Coronaviridae. Antibiotikët nuk funksionojnë kundër viruseve. Disa persona me COVID-19 zhvillojnë po ashtu një infeksion bakterial në të njëjtën kohë. Në këtë rast, mund të rekomandohen antibiotikë nga një ofrues i kujdesit shëndetësor.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Shumica e njerëzve rikuperohen nga COVID-19
Shumica e njerëzve që preken nga COVID-19 kanë simptoma të lehta ose mesatare dhe mund të rikuperohen me kujdes mjekësor. Nëse ke simptoma si kollë, ethe ose vështirësi me frymëmarrjen, kërko kujdes mjekësor. Telefono mjekun para se të shkosh në zyrën e mjekut ose në spital. Nëse ke ethe dhe jeton në një zonë ku ka malarie ose ethe tropikale dengue, telefono menjëherë mjekun.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Skanerët termikë zbulojnë ethet, jo COVID-19
Skanerët termikë mund të zbulojnë njerëzit që kanë ethe, gjë që mund të jetë shkaktuar nga COVID-19. Sidoqoftë, jo të gjithë ata që preken nga COVID-19 shfaqin ethe. Skanerët termikë nuk mund të zbulojnë edhe njerëzit që janë të infektuar, por nuk kanë ethe. Kjo ndodh sepse duhen 2 deri në 10 ditë që personat e infektuar me COVID-19 të zhvillojnë ethe.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Të moshuarit nuk janë personat e vetëm të rrezikuar nga COVID-19
Njerëzit e të gjitha moshave mund të infektohen nga virusi COVID-19. Njerëzit e moshës 60 vjeç e sipër dhe ata me situata si astëm, diabet dhe sëmundje zemre janë më të rrezikuar që të sëmuren rëndë. të gjithë duhet të praktikojnë masat e parandalimit si pastrimin e duarve rregullisht dhe mbajtjen e një distance të sigurt nga të tjerët.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
Hidroksiklorokina nuk është vërtetuar se e kuron ose trajton COVID-19
Hidroksiklorokina dhe klorokina janë trajtime për malarien dhe sëmundje të tjera. Ato janë studiuar si trajtime të mundshme për COVID-19, por të dhënat aktuale tregojnë se ato nuk e ulin numrin e vdekjeve nga COVID-19 dhe nuk i ndihmojnë njerëzit me sëmundje me shenja mesatare. Hidroksiklorokina dhe klorokina mund të trajtojnë malarien dhe sëmundjet autoimune. Sidoqoftë, përdorimi i tyre për sëmundje të tjera ose pa mbikëqyrje mjekësore mund të ketë efekte anësore të rënda dhe duhet të shmanget.
Burimi: Organizata Botërore e Shëndetësisë
